Mama bıraktırma

“Anne sütü duygusallığı” deyip geçmemek lazım, mamalar anne sütü içindeki growth faktörleri taklit edemediği gibi, son zamanlarda bebeklerin kronobiyolojik gelişimi (yani gece gündüz ayrımı) için bile anne sütünün faydalı olabileceğine dair yayın okudum… Yani anne sütü bebeği gece gündüz ayrımı dahil olmak üzere hayata hazırlıyor ve hiç bir mama bunu yapabildiğini iddia edemez.

Ancak bebeklere çok çeşitli sebeplerden mama başlanıyor, bir kısmı gerekli iken bir kısmını ise sağlık personeli dışı şahıslar annenin aklına girerek, kendine güvenini sarsarak zorla başlatıyor. Sonrası ise maalesef daha önceden anlattığım emzirme fizyolojisi nedeniyle tam bir kısır döngüye giriyor ve annenin sütü iyice azalabiliyor. Bu sütü zamanla tekrar arttırmak mümkün, ancak bunu güvenle ve yavaş yavaş yapmak lazım.

Bebeğine mama vermek isteyeni zorla emzirtemeyiz, ama ”ben bebeğimi emzirmek istiyordum, mama vermek istemiyorum” diyen annenin ve bebeğinin de süt hakkını korumak lazım.

Bu nedenle mamanın nasıl bıraktılabileceğini anlatmakta fayda var.

1) Mama nasıl bıraktırılır?
En önemli noktası şu: Asla hemen bıraktırılmaz. Yavaş yavaş bıraktırılmalıdır. Çünkü mama verilen bebeğin annesinin sütü azalmıştır, vücudunun tekrar süt üretmeyi öğrenmesi gerekir. Bunu da ancak yavaş yavaş yapabilir (tabi ilk 6 haftada anne sütü miktarı çok hızlı arttığı için mama da çok hızlı azaltılabilir)

2) Mamayı bıraktırmadan önce nelere dikkat edilmeli?
”Emzirmeci” olarak konunun medikal kısmına karışmam, öyle bir sebep varsa bebişin doktoru ne derse o olur. Ancak mama için medikal sebep yok ya da düzeltilmiş ise ve emzirme problemi varsa önce anne-bebek çifti bir emzirme danışmanı tarafından izlenerek bebeğin meme tutuşu kontrol edilmeli, anneye çeşitli emzirme pozisyonları öğretilmeli, dil bağı bakılmış olmalı. (Mama başlanma sebebi etraftaki bilinçsiz insanlar değilse tabi. Bebek zaten düzgün emiyorsa böyle bir şeye gerek yok – bilgilendirme yeterli olabilir)

3) Mama hangi hızda azaltılmalı?
Cevap: Bebeği aç bırakmadan annenin memelerine süt üretimini arttırma şansı verecek hızda.

Şimdi mesela bir anne geldi, 3 saatte bir emzirdikten sonra 60cc mama veriyor. Bebeğinin sadece anne sütü almasını isteyen bir anne. Ne yapalım?

1) Önce emzirmeyi etkinleştirmek lazım. Anne mutlaka her iki memeden de emzirmeli, her memede bebek pasif emmeye geçtiğinde meme kompresyonu yaparak son sütü mobilize edip diğer memeye öyle geçmeli, ve mümkünse 4-5 tur (sağ – sol – sağ – sol – sağ – sol – sağ – sol şeklinde) emzirmeli (bir sonraki emzirmeye sol memeden başlamalı)

Not: Dikkat ederseniz bebek memeyi şu kadar emmeli diye bir süre vermedim, memede kalmanın bi süresi yok, aktif emen bebek işini 5 dakikada da bitirebilir, pasif emen bebek 1 saat kalıp hiç bir şey emmeyebilir, ideal bir süre yok, böyle bir süre verince anneler panik oluyor, paniğe de gerek yok.

2) Annenin 3 saatte 1 olan emzirme/besleme düzeni bebek kaynaklı ise tamam, ancak, anne/yanlış bilgilendirilme kaynaklı bir düzen ise bebeğin saatli emzirilmemesi gerektiği, bebeğin açlık sinyallerini takip ederek bebek ne zaman isterse o zaman emzirmesi gerektiği anlatılmalı. Erken açlık sinyallerinin gözden kaçırılmasına neden oluyorsa (anne bebeği sadece ağlayıp da emziği ağzından attığında emziriyorsa) emzik bıraktırılmalı.

3) Ten tene temasın önemi mutlaka vurgulanmalı.

4) Bu düzeltmeler yapılırken bir yandan da bebeğin aldığı günlük mama dozu belirlenmelidir. 3 saatte bir 60cc alan bebek günde 8 defa, TOPLAMDA 480cc mama alıyordur. Yani, mamayı tamamen bırakabilmek için annenin memeleri günde 480cc daha süt üretmeyi öğrenmek durumundadır.

Bunu nasıl yapabiliriz?
3 günde bir günlük TOPLAM mama miktarından 30cc azaltarak
veya
Günlük TOPLAM miktardan her gün 10cc azaltarak

Yani: Anne ertesi gün 8 seansta toplam 480 değil, 450cc mama verecek, yani 450cc’yi 8 öğüne bölecek.

Hesaplama kolaylığı açısından 40cc indirip öğün başına 55cc vermesi ve bu dozda 4 gün devam etmesi de önerilebilir.

Bebeğin 60cc aldığı bir öğünü bir anda kaldırırsak bebek huzursuz olup anneyi de ürkütebilir, ki mama bırakırken bir hedef de annenin de kendi süt üretimine güven kazanmasıdır. Ancak öğünler küçüldükçe ve annenin sütü arttıkça öğün öğün de azaltılabilir.

Genel olarak annelerin sütü sabahın erken saatlerinde daha fazla olduğu için azaltmaya sabah öğünlerinden başlanmalıdır.

Bu süreçte nelere dikkat edilmeli?
1) Bebeğin çişli bez sayısı her gün, ve tartısı da 7-10 günlük gibi yakın aralıklarla takip edilmeli.
2) Hızlı bir süt artışı isteniyorsa ve annenin hali varsa, (mesela bebek emzirme sonralarında uyuyup anneye vakit bırakıyorsa) annenin emzirme sonralarında sağınması önerilmeli. Bu dönemde çıkan miktar bebeğe mama yerine verilebilir, böylece annenin mamayı daha erken azaltması sağlanabilir
3) İlk haftalarda (ilk 6-8 hafta) annenin süt üretimi çok daha hızlı arttığı için günlük toplam dozdan 30cc yerine 50cc de azaltılabilir. Aynı dozda 3 gün devam edilmesi gerektiğini tekrar hatırlatayım.
4) Bebeğin toleransı, kilo artışı, çişli bez sayısına bakılarak azaltma daha hızlı da yapılabilir.
5) Bebeğin çişli bez sayısında azalma, kilo artışında beklenmeyen bir yavaşlama olursa bir önceki mama dozuna geri çıkılıp bir süre orda beklemek öneriliyor.

Ek gıdaya geçmiş bebekler meme + mama alıyorsa, ek gıda arttırılırken öncelikle mamanın azaltılması önerilir, böylece bu yavaş yavaş ek gıdaya geçme sürecinde annenin sütünün miktarının daha uzun süre sabit kalması hedeflenir.